Kyrgyzstan: Thủy canh – Tương lai của ngành chăn nuôi bền vững

Khi lần đầu nghe đến thức ăn chăn nuôi thủy canh, nông dân Junus Ismailov, Chủ tịch hiệp hội cộng đồng Sydyk tại Jalal-Abad, đã tỏ ra hoài nghi:
“Thức ăn chăn nuôi không cần đất ư? Và chỉ trong một tuần?”
Nhưng nhờ sự hỗ trợ từ Chương trình Tài trợ Nhỏ của UNDP-GEF, Junus đã có cơ hội thử nghiệm. Sau một năm rưỡi, ông khẳng định:

“Giải pháp này không chỉ giúp ích cho trang trại của tôi mà còn cho cả cộng đồng. Chúng tôi vừa nuôi gia súc, vừa tiết kiệm nước, vừa giúp đồng cỏ có thời gian phục hồi.”

Thức ăn thủy canh là gì?

Thức ăn thủy canh là loại rau xanh tươi, giàu vitamin, protein và carotene, được trồng từ hạt chỉ trong 7–8 ngày, hoàn toàn không cần đất. Phương pháp này sử dụng ít hơn tới 90% nước so với canh tác truyền thống, có thể sản xuất quanh năm ngay cả trên diện tích nhỏ.

Chỉ một ki-lô-gam hạt lúa mạch có thể cho ra 6–7 ki-lô-gam thức ăn xanh, nhanh hơn, rẻ hơn và hiệu quả hơn nhiều so với các loại cây thức ăn chăn nuôi thông thường.

Công nghệ này đã được áp dụng ở nhiều quốc gia như UAE, Singapore, Mỹ, Canada, Hà Lan và chứng minh tính ưu việt trong điều kiện khan hiếm đất và nước. Ở Úc và châu Phi, một hecta thủy canh có thể thay thế cho 50–70 hecta đồng cỏ.

Thách thức tại Kyrgyzstan

Tình trạng đồng cỏ thoái hóa đang là vấn đề nghiêm trọng. Các chuyên gia ước tính có tới 70% đồng cỏ mùa đông ở Kyrgyzstan bị xuống cấp, do chăn thả vượt quá mức bền vững gấp bốn đến năm lần. Điều này đòi hỏi những giải pháp mới, vừa nuôi được đàn gia súc, vừa bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.

Giải pháp từ dự án thủy canh

Trong khuôn khổ dự án, các nhà kính thủy canh đã được xây dựng, dù chỉ rộng 24 m² nhưng có thể sản xuất tới 600 kg thức ăn mỗi ngày, đủ để nuôi 25–30 con gia súc mà không cần đưa ra đồng cỏ.

Junus giải thích:
“Nhờ phương pháp thủy canh, nông dân của chúng tôi đã trì hoãn việc di chuyển đàn gia súc ra đồng cỏ được hai tuần. Sự thay đổi nhỏ này tạo ra sự khác biệt lớn cho việc tái sinh cỏ. Nếu chỉ cần 120 nông dân sản xuất 50 kg thức ăn thủy canh mỗi ngày, chúng tôi có thể bảo tồn khoảng 1.800 ha đất đồng cỏ mỗi năm.”

Kết quả đạt được

Những thành công ban đầu của dự án đã thể hiện rõ:

- Ba nhà kính được xây dựng tại các làng Mady, Datka và Bash-Bulak.
- Hơn 400 nông dân được đào tạo và tham gia trình diễn.
- 120 hộ nông dân thử nghiệm công nghệ mới.
- 150 con bê đã được vỗ béo thành công bằng thức ăn thủy canh.

Đối với các hộ gia đình địa phương, lợi ích rất thiết thực: tiết kiệm chi phí thức ăn, tăng sản lượng sữa và thịt, giảm áp lực lên đồng cỏ. Đặc biệt, phụ nữ và nông dân khuyết tật cũng có thể áp dụng dễ dàng, mở ra cơ hội thu nhập bền vững.

Tác động lan tỏa

Dự án không chỉ mang lại lợi ích cho riêng cộng đồng Sydyk mà còn trở thành chất xúc tác cho sự thay đổi. Nông dân tại nhiều vùng khác của Kyrgyzstan đã và đang xây dựng hệ thống thủy canh của riêng mình. Junus cùng nhóm của ông cũng tích cực chia sẻ kiến thức để nhân rộng mô hình.

“Dự án này mới chỉ là bước khởi đầu. Chúng tôi rất biết ơn sự hỗ trợ từ UNDP-GEF. Thủy canh chính là tương lai của ngành chăn nuôi bền vững ở Kyrgyzstan,” Junus khẳng định.

Nguồn: Vertical farm